Szkolny mobbing. Przyczyny, rodzaje, przeciwdziałanie.

Przyczyny znęcania się.

Nie wiadomo dokładnie, co powoduje, że niektóre dzieci znęcają się nad innymi, choć istnieje wiele teorii na ten temat. Niektóre z czynników, które wydają się odgrywać rolę, to agresywna osobowość, niska samoocena dręczyciela, problemy rodzinne i potrzeba bycia w centrum uwagi.

Być innym.

Każde dziecko, które w jakiś sposób różni się od swoich rówieśników, jest bardziej narażone na znęcanie się. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy różnica sama w sobie nie jest zła, a szanse na to rosną, im bardziej jest ona wyraźna.

Brak wsparcia społecznego.

Jeśli dziecko nie ma stałego grona przyjaciół lub jeśli ma trudności z utrzymywaniem serdecznych relacji z rówieśnikami, jest o wiele bardziej prawdopodobne, że stanie się obiektem dręczenia. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być różne: nieśmiałość, brak umiejętności społecznych.

Bycie postrzeganym jako słaby.

Bardzo silne fizycznie dzieci rzadko są dręczone. Wręcz przeciwnie, większość ofiar to osoby postrzegane jako niezdolne do obrony, słabe lub „tchórzliwe”. Niestety, w wielu przypadkach dzieci o takich cechach mają również tendencję do odróżniania się od reszty i izolacji społecznej, co pogłębia problem.

Rodzaje mobbingu.

Znęcanie się psychiczne może być równie lub bardziej szkodliwe niż znęcanie się fizyczne. W zależności od tego, w jaki sposób dochodzi do znęcania się, zazwyczaj wyróżnia się trzy różne rodzaje znęcania się: fizyczne, psychiczne i cyberprzemoc.

Znęcanie się fizyczne.

Znęcanie się fizyczne jest zazwyczaj najbardziej oczywiste. Obejmuje ona wszelkiego rodzaju akty przemocy, takie jak bicie i kopanie, popychanie, szczypanie czy potykanie. Obejmowałoby to również wszystkie działania mające na celu zniszczenie przedmiotów należących do ofiary. Ten rodzaj znęcania się zwykle występuje jednocześnie ze znęcaniem się psychicznym, ale sam w sobie może prowadzić do różnego rodzaju problemów krótko- i długoterminowych.

Znęcanie się psychiczne.

Znęcanie się psychiczne obejmuje wszystkie bezpośrednie lub pośrednie działania mające na celu atak na poczucie własnej wartości ofiary. Niektóre z nich są bardzo oczywiste:

– obelgi,

– obrzucanie się wyzwiskami,

– rasistowskie lub homofobiczne komentarze,

– kłamstwa i plotki na temat danej osoby,

– zachęcanie rówieśników do wykluczenia ofiary,

– niewybredne słowne żarty z ofiary mające na celu nadszarpnięcie jej reputacji.

Cyberprzemoc.

Cyberprzemoc to najnowszy rodzaj znęcania się, który jest związany z wykorzystaniem nowych technologii, głównie sieci społecznościowych, komputerów i smartfonów. Do działań cyberprzemocy można zaliczyć m.in:

– wysyłanie krzywdzących wiadomości,

– wykluczenie online z grup lub sieci społecznych,

– rozprzestrzenianie plotek za pośrednictwem mediów cyfrowych,

– podszywanie się w Internecie pod ofiarę.

Konsekwencje znęcania się.

Znęcanie się ma negatywne skutki zarówno dla osoby znęcającej się, jak i dla ofiary, a także dla osób, które doświadczają sytuacji w trzeciej osobie. Jednak najpoważniejsze konsekwencje ponoszą osoby, które były zastraszane, co odbija się na ich zdrowiu fizycznym i psychicznym oraz wynikach w nauce.

Konsekwencje fizyczne.

Na poziomie fizycznym dzieci, które były zastraszane, mogą doznać poważnych urazów, a nawet zachorować na niektóre choroby z powodu osłabienia układu odpornościowego w wyniku stresu. Na poziomie szkolnym ich oceny mogą się obniżyć, częściej opuszczają zajęcia i całkowicie rezygnują z nauki.

Konsekwencje psychiczne.

To właśnie na poziomie psychologicznym konsekwencje znęcania się są najbardziej widoczne. Dzieci, nad którymi się znęcano, częściej cierpią na depresję i lęki, czują się samotne, mają niską samoocenę i tracą zainteresowanie wszelkiego rodzaju zajęciami. Co więcej, te negatywne skutki często utrzymują się także w życiu dorosłym.

Zapobieganie mobbingowi w szkole.

Zero tolerancji.

Rodzice, nauczyciele i uczniowie powinni być wyraźnie poinformowani przez szkołę lub placówkę, że znęcanie się nad innymi uczniami nie jest tolerowane.

Utrzymanie jasnych kanałów komunikacji.

W szkołach powinny istnieć jasne i proste sposoby informowania uczniów o tym, że są zastraszani lub że są świadkami zastraszania. Ważne jest, aby uczniowie byli zachęcani do zgłaszania się.

Kształcenie nauczycieli.

Nauczyciele są autorytetami dla dzieci i młodzieży. Co więcej, to właśnie oni są osobami dorosłymi, które najczęściej obserwują przypadki mobbingu w szkołach i placówkach. Powinni wiedzieć, jak zapobiegać i jak postępować w przypadku zaobserwowania mobbingu.

Edukowanie dzieci.

Konieczne jest nauczenie dzieci, czym jest mobbing i jakie są jego negatywne skutki dla wszystkich. W tym sensie bardzo pomocne mogą być warsztaty w klasach na temat mobbingu i sposobów walki z nim.

Kształcenie dzieci w zakresie komunikacji.

Dzieci i młodzież powinny wiedzieć, jak powstrzymać dręczenie przez innych uczniów. Powinny umieć powiedzieć „stop”, „nie”, a w niektórych przypadkach bronić się fizycznie, zawsze bez okazywania przemocy.

Uczenie szacunku i innych wartości.

Nauczenie dzieci szacunku dla osób odmiennych, stawiania się na ich miejscu i rozumienia innych punktów widzenia może być bardzo przydatne w zapobieganiu sytuacjom, w których dochodzi do znęcania się.

Planowanie prewencyjne w szkole.

Ważne jest, by każda szkoła posiadała plan prewencji mobbingu, w którym wyszczególnione są działania mające na celu zapobieganie mobbingowi oraz postępowanie w znanych przypadkach. Nauczyciele powinni znać plan i wiedzieć, jak postępować.